Balkanlar’da bir misafirlikte önce kahve, sonra tatlı gelir. Ama öyle sıradan bir tatlı değil bu… Şerbetiyle gönül alan, tarifi kuşaktan kuşağa aktarılan, bazen yalnızca düğünlerde yapılan özel tatlılar…

İşte Boşnak mutfağının gizli hazineleri tam da burada başlıyor.

En bilinen örneği: Hurmašice (hurmaşitsa).

Ama iş bununla bitmiyor. Boşnak mutfağında tatlılar sadece damak için değil, hafıza içindir. Kokusu, şekli, dokusu hep bir anıya bağlıdır.

Bu yazıda seni hurmašice’nin altın ışıltılı şerbetinden, unutulmaya yüz tutmuş geleneksel Boşnak tatlılarına götürüyoruz.

Hurmašice: Şerbetin Sessiz Kraliçesi

Boşnak evlerinin baş tacı olan hurmašice, dışı çıtır, içi yumuşacık bir tatlıdır.

İsmini “hurma”ya benzer şeklinden alır ama içinde hurma yoktur. Bu tatlı, un, yağ ve yoğurtla yoğrulmuş hamurun elde şekillendirilip fırınlanması ve sonra sıcak şerbetle buluşturulmasıyla hazırlanır.

Geleneksel Hurmašice’nin Püf Noktaları:

  • Hamur çok yoğrulmaz, yumuşak olmalı

  • Tatlı sıcakken soğuk şerbet dökülmeli

  • Üzeri hindistan cevizi veya cevizle süslenebilir

  • Yanında Boşnak kahvesiyle ikram edilir

Boşnaklar için hurmašice “bayram tatlısı”dır. Aynı zamanda düğün öncesi hazırlıklarda mutlaka yapılır.

Tufahije: Elma ve Cevizin Aşkı

“Tufahije”, Arapça kökenli bir isim. Ama tarif tam anlamıyla Balkanlara ait.

Büyük yeşil elmaların içi oyularak cevizle doldurulur, ardından şerbetle haşlanır ve soğuyunca üzerine krema ya da kaymak eklenir. Görünüşü hem zarif hem gösterişli.

???? Tufahije genellikle misafire “özel bir tatlı” olarak sunulur.

Bu tatlının geçmişi Osmanlı dönemine kadar uzanır. Bugün ise Saraybosna’daki birçok kafede nostaljik bir sunumla servis edilir.


Zerde ve Sutlija: Kaşıktan Akan Nostalji

Boşnaklar için tatlı sadece şerbetten ibaret değildir.

  • Zerde, safranlı pirinçli bir tatlıdır. Rengi sarı, kokusu büyüleyicidir.

  • Sutlija (sütlaç) ise Osmanlı’dan kalan bir alışkanlıktır, ama Boşnak usulü daha yoğundur ve fırınlanmaz. Üzerine tarçın değil, çoğu zaman ceviz ya da hindistan cevizi konur.

Bu iki tatlı da özellikle Ramazan aylarında ya da cuma akşamlarında pişirilir.

“Gelin Helvası” ve “Kaşık Tatlısı”: Az Bilinen Hazine Tarifler

Gelin helvası, evlenen kızın annesi tarafından ilk misafirliğe gittiği gün yapılır. İçinde irmik, un, tereyağı ve bolca sevgi vardır.

Kaşık tatlısı ise reçelli, hafif pandispanyamsı dokusuyla modern Boşnak tatlıları arasında yer alır.

Bu iki tatlı, tarif defterlerinde pek bulunmaz. Genellikle sözlü aktarılır ve her evin ölçüsü farklıdır. Bu yüzden adı gibi “gizlidir”.